Sơ lược vê quân công Đỗ Bá Phẩm
Nội dung bài viết
Quận công Đỗ Bá Phẩm tức Quận Vân, khi đó ông giữ chức trấn thủ Nam Sơn, quê gốc ở Vân Tảo nên người dân thường gọi là Quận Vân, khi đó ông thấy địa thế đất đẹp nên đã cho lính phu vận chuyển đá về xây lăng mộ đá. Khu lăng đá Quận Vân là một công trình kiến trúc cổ, toàn bộ khu lăng được chạm khắc tinh xảo từ đá nguyên khối. Tất cả các hiện vật ở đây từ binh lính, tòa tháp, voi, ngựa, bầy nghê đá đến án thư, ngai… đều được gọt đẽo, chạm trổ tinh xảo bằng loại đá xanh quý hiếm
Thiên Tai vùi lấp lăng mộ đá một thời
Theo sử sách để lại năm 1915 một trận luc lớn đã làm vỡ đê sông hồng nước ngập phủ kín phù xa bồi lắng dày hơn 2m làm phủ lấp khu lăng mộ đá của ông. Năm 1986, chính quyền xã cải tạo ruộng đồng, huy động máy xúc khai thác đất phù sa để trồng ngô. Khi đào đất, mọi người sững sờ khi thấy các tượng đá lộ ra. Sau khi được tiến hành khai quật, quần thể lăng mộ đá dần lộ thiên.
Nhìn từ ngoài vào, trấn giữ ngay cửa lăng là 2 con chó đá ngồi, tiếp đến là 2 chiến binh cao khoảng 1,5m, tay cầm gươm, mũ, áo chỉnh tề. Giữa lăng là 2 án thư đá, 2 ngai đá, cao khoảng gần 2m, chạm trổ theo hình “long mã chầu nguyệt”, hai bên có 2 con voi đá phục và 2 con ngựa đá chiến.2 con nghê đá
Khu lăng mộ được nhà nước quan tâm và tu bổ
Khu lăng mộ nằm trên diện tích rộng khoảng 2 mẫu, chia 3 phần rõ rệt: cổng lăng, khu sinh phần và nhà mộ. Năm 2001, lăng mộ được Bộ Văn hóa công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, cùng với đình, chùa Nỏ Bạn (cũng là Di tích lịch sử văn hóa) tạo thành quần thể di tích mang nét văn hóa riêng. Người được dân làng Nỏ Bạn giao trọng trách đèn nhang lăng mộ là cụ Trương Văn Tuân, năm nay đã 88 tuổi. Gắn bó với di tích đã hơn 20 năm, hằng ngày cụ lóc cóc đạp chiếc xe đạp cà tàng đến chăm sóc lăng mộ đá. Cụ tâm sự: Mấy năm gần đây, tôi được bà con trong thôn quan tâm, hỗ trợ thêm một năm 2 tạ thóc nên cuộc sống cũng vơi phần khó khăn. Tuổi già như ngọn đèn trước gió, không biết còn đủ sức hương khói cho lăng mộ đá được hay không… Như một hướng dẫn viên du lịch, cụ Trương Văn Tuân thuyết minh cho tôi khá cặn kẽ, bài bản các họa tiết trên từng vách đá ở từng hương án. Chi tiết nào còn nguyên bản, chi tiết nào phải phục dựng thêm. Cụ Tuân bảo: Khu lăng mộ đá quanh năm bị ngập nước. Cảnh ấy ai nhìn cũng xót xa, nhưng chúng tôi đành chịu vì di tích nằm trên cánh đồng.
Nếu các cơ quan chức năng không có giải pháp thì lăng mộ mãi hiu quạnh và dần sẽ xuống cấp.Cách đây khoảng 3 năm, huyện đã có văn bản gửi UBND thành phố, báo cáo về thực trạng di tích luôn bị ngập, đưa giải pháp là đào hệ thống hào, đặt máy bơm… Sau khi có văn bản báo cáo, Ban Quản lý di tích danh thắng Hà Nội cũng đã về kiểm tra thực tế, nhưng từ đó đến nay chúng tôi chưa nhận được bất cứ hồi âm nào. Trong báo cáo đề xuất về kế hoạch tu bổ tôn tạo di tích giai đoạn 2016-2020 gửi các cấp thẩm quyền, chúng tôi vẫn giữ quan điểm phải đưa khu lăng mộ đá Quận Vân vào kế hoạch tu bổ, tôn tạo sớm để bảo đảm di tích không bị ngâm trong nước…
Năm 2003, quần thể lăng đá vừa được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di sản văn hóa cấp quốc gia, sắp tới sẽ được quy hoạch, xây dựng thành điểm du lịch hấp dẫn. Rằm tháng Giêng hàng năm, làng Nỏ Bạn tổ chức mở hội tại lăng. Du khách về tham quan rất đông… Thăm lăng đá Quận Vân, người ta không những kinh ngạc vì hiếm thấy nơi nào có được một quần thể những tác phẩm nghệ thuật bằng đá vừa khổng lồ, vừa tinh xảo như nơi đây.